تشکری: امروز به نویسنده های خرفت و تنبل احتیاج نداریم، نویسنده خیابانی هستم - فروشگاه طفره

به گزارش فروشگاه طفره به نقل از ایسکانیوز - گروه فرهنگی - حسام آبنوس: سعید تشکری را باید یک نویسنده تمام وقت نامید. نویسنده ای که نوشتن و انتشار آثار اصلی ترین فعالیتی است که انجام می دهد و اگر پیگیر آثاری که منتشر می نماید باشید تصدیق می کنید که او یک نویسنده تمام وقت است و در هر اثرش هم سعی می نماید حرف تازه ای بزند.

آرتیست یکی از آخرین کارهای این نویسنده اهل مشهد است، نویسنده ای که خودش را خادم بارگاه رضوی می داند و به این لقب نیز مفتخر است. رمانی که در نوع خود و در میان آثار تشکری اثری متفاوت محسوب می گردد و مخاطبان اعم از حرفه ای و غیرحرفه ای با آن ارتباط برقرار نموده اند و واکنش های مثبتی به آن نشان داده اند.

به بهانه این رمان با تشکری گفت وگویی کردیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

*رمانی می نویسم که فقط برای خوانده شدن نیست!

ایسکانیوز: از وقتی آرتیست منتشر شده است چندماهی بیشتر نمی گذرد ولی نظرات مثبت بسیاری از مخاطبان حرفه ای و غیرحرفهای بازتاب یافته است. حرف های ابتدایی درباره آرتیست را شما آغاز کنید؟ حرف اصلی رمان آرتیست چیست؟

واژه هایی داریم که در داستان های مختلف تکرار شده اند و ما فکر می کنیم استفاده از آن­ها دیگر خلاقانه نیست، اما من فکر می­ کنم این واژه ها آنقدر بد گفته شده اند که باید درباره اش دوباره حرف زد. یکی از این واژگان اعتماد است، ما در جامعه ای هستیم که سرشار از بی اعتمادی است. واژه دوم آرزوست. یکسری آرزو داریم و در راه رسیدن به این آرزوها، به واسطه اعتمادی که به افراد پیدا می­ کنیم، کوشش می­ کنیم. واژه سوم خیانت است، یعنی در عین حال که به این جریان و به این موضوع اعتماد می کنیم و در راه رسیدن به آرزویمان کوشش می کنیم، به ما خیانت می گردد و از اعتماد ما بهره برداری می گردد. این تمام مسئله موجود در آرتیست است. گره آن کجاست؟ گره داستان همین ضربه بسیار وحشتناکی است که سعید داستان می خورد، آن هم از یک قهرمان مظلوم که قهرمانی به حق است.

سال ها پیش که کتاب ابوالمشاغل نادرابراهیمی را می خواندم با جمله ای زیبا روبرو شدم، می گفت دوستی ها ظرف سفالی نیستند که شما آن را جایی بگذارید و به آن دست نزنید و مدام بگویید به این سفال دست نزن چون قدمتی بیست ساله دارد این ظرف سفالی رفاقت و بیست سال رفاقت را محاسبه می­ کند، یعنی روزی چند ساعت؟ هفته ای یک ساعت؟ و به آن عمر می دهد و می گوید در طی این بیست سال، تنها یک سال با هم رفیق بوده ایم. پس این ظرف سفالی یک ساله است و عتیقه نیست، در حقیقت من دوستان و همکارانی داشتم، و عمر این دوستی و همکاری بیست ساله بود، و در یکسری بزنگاه ها جوری پشتم را خالی کردند که من اصلا فکرش را هم نمی کردم. اینجا برحق بودن کسی درمیان نیست، بحث درباره متد و شمایل اعتماد در جامعه است، جامعه ای که در آن اعتماد فرو می ریزد، و آدم ها دیگر نمی توانند سرشار از خلاقیت باشند، چون یک واکنش ترسناک مدام همراهشان است، که مبادا این یکی هم شبیه آن دیگری باشد.

در آرتیست، به دلیل کاراکتری که شخصیت کوشا دارد، نویسنده به او اعتماد می نماید، زیرا کوشا هیچ ضرری ندارد، و نویسنده که ضربه های زیادی خورده است و درست مثل فنون دفاع شخصی، که آن را در طول روبروه با جامعه فرا گرفته است، باور دارد می تواند با یک فن خودش را از نقشه پیش آمده بیرون بکشد. در آرتیست، سعید که قهرمان داستان است خارج از اینکه وظیفه ای به او داده شده است خودش را وقف یک قهرمان و یک انسان عظیم می نماید، و آسیب عظیم از همین جا آغاز می گردد، و درست از زمانی که خودش را وقف می نماید، ناگهان آن آدم عظیم پشتش را خالی می­ کند و میان کسی که برایش همه کاری انجام می دهد و یکی از افراد خانواده اش، فرد خانواده اش را انتخاب می­کند و نویسنده با همان آرزوی عظیم معنوی که داشتن یک دفتر به طرف حرم امام رضا (ع) است، تنها می ماند. اما از دل این حادثه به یک عدالت می رسد، همچنان که خودش هم دنبال عدالت است، قهرمان ها یعنی همان بچه های کر و لال را به یک عدالت نزدیک می نماید، و حقوق شان را از فرد استثمارگری که در جامعه نابرابری ایجاد می­ کند، می گیرد.

در حقیقت ما یک رمان زنده می بینیم، می خواهم بگویم رمان آرتیست مثل ساختن یک فیلم است، یک فیلم درباره حادثه ای که مخاطب، آن را از دل حادثه، و از درون حادثه، زنده می بیند و نویسنده آن را به واسطه کلمات، کارگردانی می نماید.همان طور که قبلا هم گفته ام، نوشتن برای من، ادبیات - سینما است، و رمانی می نویسم که تنها برای خوانده شدن نیست، بلکه شما آن را می بینید.

امروز به نویسنده های خرفت و تنبل احتیاج نداریم

هر نویسنده ای با این رویکرد در هر جای دنیا که باشد، بر این واقف است که باید به یکسری فرآیندهای فان هم جواب بدهد و دوست دارد قهرمانش کارهایی محیرالعقول انجام دهد و توانمند باشد، ما دیگر این روزها به نویسندگانی که خرفت و تنبل هستند احتیاجی نداریم. به نویسندگانی احتیاج داریم که خارج از توصیفات ادبی، حرکات تاثیرگذار انجام دهد و به نظر می رسد تمام واکنش­ ها، نقدها و یادداشت­ هایی که نسبت به آرتیست انجام می گردد، حاصل این نگاه و باور مشترک است، که در آرتیست شجاعتی وجود دارد که جایش در هنر و ادبیات امروز خالی است. شجاعت نه به مفهوم عبور از خطوط قرمز، که این یک تعریف اشتباه است، بیاییم یک بار شجاعت را درست تعریف کنیم، شجاعت یعنی این که شما حتی برای یک کار کوچک، وظیفه ای عظیم در نظر بگیرید، وظیفه ای عظیم مثل نجات چند بچه کر و لال، وظیفه ای عظیم مثل یاری به پیرمردی که توسط بچه هایش استثمار شده است، تا او به آرزوهای جدیدش برسد. آرزوی جدید اصلا مربوط به سن و سال نیست. برای داشتن آرزوی جدید باید تعریف مستقل­ تری از آن داشته باشیم و این حرف اصلی و گره اصلی رمان آرتیست است.

داستان های مستقل داستان های عظیم را می سازند

ایسکانیوز: ما در این داستان، به نظرم با دو قصه روبه رو هستیم. یکی قصه کوشای عظیم و دیگری برادرزاده او و آن بچه های کر و لال... برای همین به نظر می رسد کوشای عظیم در نیمه های کار رها می گردد و قصه دوم پی گرفته می گردد. اینطور نیست؟

وقتی می گوییم قصه در قصه و بازی در بازی یعنی چه؟ من شما را ارجاع می دهم به داستان هایی که در همین شکل و فرم جلو می رود. ما در نقد ادبی یک مشکل اساسی داریم. مشکل اساسی این است که بدون شناخت از ظرفیت یک داستان درباره اش قضاوت می کنیم. در حقیقت مثل این است که شما در یک روز آفتابی از خانه بیرون می روید و به موبایلتان و به وضع هوا نگاه نمی کنید، و تگرگ می گیرد و اگر تگرگ بگیرد و شما فرد بیماری باشید این تگرگ به شما آسیب وارد می نماید و شما می روید بیمارستان، وقتی بروید بیمارستان متوجه می­ شوید که سرتان شکسته و از سرتان عکس می­ گیرند و متوجه می شوند در سر شما یک تومور وجود دارد. از این نقطه به بعد آیا شما می توانید به در آن خانه ای که از آن بیرون آمدید و هوا آفتابی بوده است، برگردید؟ می خواهم بگویم داستان یک ریل گذاری است. ریلی که وقتی در آن حرکت می کنید آن تعریف رئالیستی و قرن نوزدهمی که اگر یک تفنگی روی دیوار گذاشته ای باید یک جای ماجرا شلیک کند، کلا کاربرد و معنی خودش را از دست می دهد. ...و بعد چی شد مطرح است، نه قبل چی بود. ما بین این قبل چی بود و بعد چی شد نباید به نظریه پردازانی مثل باختین مراجعه کنیم بلکه باید به نظریه پردازانی مثل مک گی مراجعه کنیم، که معتقد است هر فصل از رمان، ما را به یک داستان تازه متصل می­ کند. در رمان نویسی جدید بر خلاف کهن الگو، هر فصل، یک داستان تازه و یک معادله جدید است. من معتقد هستم رمان نوعی از ریاضیات است، وقتی یک معادله را حل کردیم، دیگر حل شده است و دوباره به آن معادله رجوع نمی کنیم و مدام نمی گوییم آن معادله حل شد، بلکه به سراغ معادلات بعدی می­ رویم.

در حقیقت چیزی که به نظر شما نیمه راه رها شده است، نیمه کاره نیست بلکه اتصال کار است. کوشا در لحظه ای از رمان به آرزوهایش می­ رسد، و کارش تمام می گردد یعنی همان معادله اول ریاضی که حل شده است، حالا معادله دوم و یک طرح جدید مطرح می گردد، خیانت پیشگی، یعنی وجود برادرزاده ای بسیار خیانت پیشه در کنار کوشا، که داستان را جلو می برد. در دنیا کنونی داستان­ نویسی، هر فصل به مثابه یک سکانس است، و هر سکانس یک داستان مستقل دارد، و این داستان های مستقل هستند که داستان های عظیم را می سازند.

من یک نویسنده خیابانی هستم

ایسکانیوز: سعید تشکری در پس سال ها نوشتن در این داستان بخشی از خودش را در معرض دید خواننده قرار می دهد، احساس می کنید آنطور که باید دیده شده اید؟

فنی در داستان نویسی داریم به اسم اُمیانگی، داستان نویس­ ها وقتی از دل رمان های عظیمی مثل مفتون و فیروزه، پاریس پاریس بیرون می­ آیند، جامعه ادبی از آن­ها تقاضا دارد که امروز خودش را هم ببیند.

اگر از آثار یک نویسنده، کتابخانه ای برای اعضایش که همان خوانندگان هستند فراهم کنیم، هر بخش و هر کتابی باید یک بخشی از جامعه را جواب بدهد، هارمونی در آثار ادبی، مثل تکرار یک ملودی است که همه شنیده­اند، و چندان چیز جذابی نیست. اگر در همه آثارم نگاه تمدنی داشته باشم، مثل ولادت، سیمیا و رژیسور که انعکاس این نگاه است، مخاطب می­ گوید، خوب حالا من هم سهمی دارم، پس طبیعتا این فرمی که می نویسم برای دیده شدن خودم نیست، بلکه برای باورپذیرشدن است، که نویسندگان باید جای داشتن شخصیت آرکاییک باید شخصیت دینامیک داشته باشند. آرکاییک یعنی شاعرانگی و دینامیک به مفهوم داشتن فعالیت اجتماعی، و اگر سعید تشکری خودش را به عنوان قهرمان در داستان قرار ندهد، شاید این سوتفاهم پیش بیاید که این داستان ساختگی و ذهنی است.

نویسندگان خودشان را در قالب یک قهرمان می­ گذارند، تا عنصر ساختگی بودن را از داستان خارج نمایند و به آن یک سند واقع گرایانه بدهند. به این مفهوم که در داستان خودِ من هستم و این بلا سر من می­ آید. اصولا داستان هایی در این دسته، صرفا فرمیکال نیستند و از یک فرم ادبی پیروی نمی نمایند و بیشتر از یک دانش زندگی پیروی می­ نمایند. ما دانش زندگی را چطور می­ توانیم وارد ادبیات کنیم، جز اینکه نویسنده با مخاطب قراری بگذارد، که این چیزی که تو می­ خوانی واقعا رخ داده است و من تنها این اتفاق را برای تو شیرین­ تر یا تلخ تر نموده ام، و هیچ چیز ذهنی و تخیلی وجود ندارد و این جامعه تو است. جامعه ای که حتی اگر دفاع شخصی بلد باشی، حتی اگر تجربه های بسیار بالایی داشته باشی، باز هم آنقدر از راستا اعتماد دور شده است که می­ تواند سر تو را کلاه بگذارد و به واقع یک پارادوکس است.

در آرتیست و پیش از آن در اوسنه گوهرشاد، به یک فرم رسیدم، به یک فرم ادبی، که قبلا در آثار ادبی من وجود نداشت، و خودم به عنوان یک کاراکتر وارد داستان هایم شدم. پیش از این من در رمان هایم با جانمایی وارد شده بودم، جانمایی به مفهوم تبلور یافتن سعید تشکری در شخصیتی که به او بسیار شبیه است، اما در این دو سه رمان اخیر و رمان هایی که احتمالا بعدا پیش خواهد آمد این حضور واقعی است. در هندوی شیدا من بخشی از خودم را گفتم، داستان و روایتی که در ایام بیماری، به شکل مستند دیده بودم. هندوی شیدا در حقیقت یک واکنش بود، اما در اوسنه گوهرشاد، و به ویژه در آرتیست این قصه عوض می­ گردد و من خودم وجود دارم، حضور به مفهوم یک کارگردان که قصه را کارگردانی می کنم، به ویژه در آرتیست، این کارگردان وارد عملیات بهره برداری از شخصیتش می گردد، که مخاطب ممکن است اصلا این شخصیت را نشناسد و نداند آن سعید تشکری فاخر نویس، همین سعید تشکری است که در کوچه و خیابان کوشش می­ کند تا موقعیت خودش را تعریف کند، و در رمان آرتیست آن تعریف عظیمی را که می­ گویم، من یک نویسنده خیابانی هستم، کاملا خودش را نشان می دهد.

نمونه پیروز مینی مال ایرانی نداریم

ایسکانیوز: سنت داستانی سعید تشکری در این کتاب و چند کتاب آخرش خواننده را توجه می دهد به اینکه این نویسنده وارد مرحله تازه ای از نوشتن شده، کوتاه شدن حجم داستان ها و و زبان تازه و ... من را یاد داستان های نویسندگان سرانجام قرن بیستم می اندازد. نویسنده هایی که از سنت کلاسیک ها فاصله گرفته اند. با این نظر موافقید؟

ما یک مسئله ای داریم که فکر می­ کنیم دانش ادبیات یک­جاست و فراوری ادبیات جای دیگر و این دو اصلا نباید با هم باشند. من معتقدم چیز دیگری هم به اسم محتوا وجود دارد. ببینید من یک رمان دارم به اسم غریب قریب، بسیاری از زوار امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) وقتی که می خواهند به مشهد یا قم سفر نمایند، این رمان را در راه می خوانند، بسیاری از آدم هایی که به شهر مشهد می آیند، رمان بار باران را می گیرند و می خوانند. این برای من افتخار است و به عنوان خادم امام رضا (ع) این بخش برایم تبلور دارد. اما در کنارش من درحال مطالعه هستم و اتفاقاتی در دنیا ادبیات رخ می دهد که نمی توان نسبت به آن بی تفاوت و بی واکنش بود، سنت مینی مالیستی و فرضیه مینی مالیستی خودش را در ادبیات نشان می دهد، از طرف دیگر به جهت مالی نویسندگان نمی­ توانند دیگر رمان های بلند بنویسند زیرا شرایط چاپ در جامعه سخت شده است. شما می توانید به خودتان سختی بدهید و رمانی بنویسید در قطر نازک که امکان خرید برای مخاطب وجود داشته باشد، و یا آنقدر قطور باشد و مدام از یک کتابخانه قطور پیروی کنید. پس در حقیقت من کارهایی را انجام می دهم که به واسطه شرایط فراوری می گردد، به اضافه دانش ادبی.

بسیاری از کسانی که مکتب مینی مالیست را مطالعه می­ نمایند، نمونه پیروز ایرانی ندارند، اصلا ما مینیمالیست ایرانی نداریم. درک و فهم مینیمالیست ایرانی کار بسیار سختی است و اگر ما بتوانیم مکتب را پیچینگ کنیم خلوت کنیم و مدل ایرانی به آن بدهیم، وظایف دانشی خود را به عنوان معلمان داستان نویسی انجام داده ایم. من به عنوان یک معلم داستان­نویسی در دانشگاه و کارگاه و جاهای مختلف که مینیمالیسم را درس می­ دهم، باید بتوانم یک نمونه از مینیمالیست ایرانی، ارائه دهم، در واقع سعید تشکری کوشش می­ کند، که این نمونه را جدا از درسی که می­ دهد، در حوزه کارش ارائه دهد.

سعید تشکری فراگیر می نماید نه متفاوت!

ایسکانیوز: سعید تشکری آرتیست چه تفاوتی با سعید تشکری سال های ابتدایی نوشتن نموده و آیا اگر امروز به روزهای ابتدایی نوشتن برگردد چنین راستای را انتخاب می نماید؟

به نظرم ما نویسندگان سرنوشتی سیزیف وار داریم، یعنی سنگی را بر دوشمان می­ گذاریم، بالا می بریم و به قله می رسانیم، سنگ غلت می­ خورد و پایین می آید، و ما دوباره باید از نو آغاز کنیم. این سرنوشت همه نویسندگان ما است. من به این سوال در یک مجله ادبی، در دهه شصت، جواب دادم. من برای اینکه نویسنده خوبی باشم، باید کارگردان خوبی باشم، تا نوشته هایم دیده گردد. من امروز روی جلد کتاب هایم خیلی حساس هستم و به طراحان کتاب هایم مشورت می دهم و با هم حرف می­ زنیم و دیالوگ برقرار می کنیم، کاری که فکر می کنم خیلی از نویسندگان انجام نمی دهند. من به حرفه خودم به شدت احترام می­ گذارم و هر سالی که می گذرد، از اینکه حرفه ام نوشتن است، بیشتر نسبت به خودم اعتماد به نفس پیدا می کنم.

اگر شما در گذشته دوست نداشتید این چیزی که الان هستید بشوید، این چیزی که الان هستید نمی شدید. یک نردبان است که باید پله هایش را یکی یکی بروید و اگر خسته می­ شدید از همان پله دهم برمی­ گشتید پایین و از آن پله بالا نمی رفتید. من فکر می­ کنم، راستای که در حوزه ادبیات رضوی طی نموده ام راستای پر از سنگلاخ و بن بست بوده است، و روزی که این نوع ادبیات را درباره امام رضا (ع) آغاز کردم و نوشتم، جامعه اصلا نگاه روشنی به این ماجرا نداشت و بیشتر درگیر بازنویسی و مستندنویسی بود، و من رمان را به این وادی آوردم، و در این وادی، حضرت رضا (ع) به شگفت انگیزترین شکل، به رمان نگاه کردند، نه جامعه ادبی. من نگاه حضرت رضا (ع) را بیشتر می­ دانم و لطفی که ایشان به این ماجرا داشتند، و حالا فکر می­ کنم این داستان های معاصر هم ادامه همان است، و تنها تفاوتش این است که دوست دارم با مخاطب جوان و تازه کتابخوان هم رابطه غنی داشته باشم، و فکر می کنم این طبیعی است که یک نویسنده وقتی به تکامل فکری می رسد، دوست دارد این تکامل را در موقعیتی فراگیرتر، طرح کند. بنابراین سعید تشکری، فراگیر فکر می­ کند، نه متفاوت.

منتقدین ما، دشمنان نویسندگان ما هستند

ایسکانیوز: ما امروز در شرایطی هستیم که احتیاج به افق تازه داریم، آیا داستان و رمان توانایی این افق گشایی را دارند؟

من معتقدم که داستان در دموکراتیک ترین شکل خودش در تمام دنیا، بروز می­ کند. ما هرچه فیلم خوب داریم مدیون ادبیات خوب هستیم و هرچه فیلم بد داریم مدیون ادبیات بد. ادبیات محکم تر و قلدرتر از همه هنرها خودنمایی می نماید. گواهش آثار ادبی ما است که همین الان بدون آنکه جایزه دنیای بگیرند، در سطح ادبیات دنیا کار می نمایند، آقای حسن زاده نویسنده کودک ما دو سه سال است که نامزد جایزه هانس کریستین آندرسن می گردد این یک اتفاق عظیم ادبی است، آقای شاه آبادی احتمالا سال جاری یکی از این نامزدها خواهد بود. (این مصاحبه پیش از اعلام نامزدی جناب شاه آبادی بوده است.)

مشکل ما این است که تریبون ادبیات ما دیگر مثل گذشته قوی نیست، تاکید می­ کنم که تریبونش نه خودش. یعنی نویسنده خوب و کوشش­ های نویسندگان خوب، توسط رسانه­ های ما دیده نمی گردد، و نویسندگان در یک فضای خاموش هستند، که در همان فضای خاموش، افق جدیدی را هم ارائه می دهند. ما اگر آقای هوشنگ مرادی کرمانی را از قصه های مجید بگیریم آیا می توانیم به سریال پیروزی مثل قصه­ های مجید برسیم؟ اگر این­گونه بود آقای کیومرث پوراحمد یک اثر خوب دیگر خلق می کرد. بنابراین دلیل پیروزیت این سریال، ورود یک اثر ادبی خوب است به سینما. با ورود ادبیات خوب به سینما، پیروزیت سینما تضمین می گردد، اما این پیروزیت ها را در اختیار نویسندگان قرار نمی­ دهیم، و به نویسندگان اعتماد نمی­ کنیم. نویسندگان را حذف می­ کنیم، و همه رسانه­ های ما تقریبا این وظیفه را فراموش نموده اند. منتقدین ما، دشمنان نویسندگان ما هستند، نه دوستانشان. کشاف نیستند، این نوع انتقاد از برنامه­ های تلویزیونی آغاز شد. هربار در خصوص یک اثر صحبت می­ کنیم، در روبروه با اثر صفر و صد هستیم، نمی گوییم این نویسنده به هنر ما چه امکانات جدیدی افزود. سوال من این است که پیش از هوشنگ مرادی کرمانی، آیا ما داستانی داریم که نوجوانان ما قهرمانانه حضور داشته باشند؟ قطعا نه. چقدر این اتفاق می­ تواند دنیای باشد؟ چقدر قصه های مجید می تواند دنیای باشد؟ چرا قصه­ های مجید را فراموش نموده­ ایم؟ چرا تاثیر قصه­ های مجید را در پرورش نویسندگان جدید یادمان رفته است؟ برای اینکه به نویسندگان احترام نمی گذاریم. چرا آقای دولت آبادی را در نقدهای متمادی وادارش کردیم تا از رمان روستایی جدا گردد و به رمان شهری روی بیاورد؟ جایی که اگرچه در آن زندگی م ی­کند، اما شناخت کافی ندارد و گواهش آثاری است که منتشر می نمایند. چرا هر بار که می خواهیم درباره یک نویسنده حرف بزنیم به این نقطه می رسیم و می گوییم، فرمولی که این نویسنده می نویسد مثلا ادبیات تمدنی است و در باقی بخش­ ها ناتوان است؟ چرا توانایی هایش را تبلیغ نمی کنیم؟ چرا از این توانایی ها بهره برداری نمی­ کنیم؟ مشکل اینجاست که ما فکر می کنیم هر نویسنده­ ای باید از نقطه منفی و زیر صفر و منجمد آغاز کند. به قول رولان بارت، نقطه صفر نقطه خوبی است، نقطه حرکت است. نویسندگان ما همواره فریز شده هستند و زیر صفر هستند، و هر نویسنده­ ای که به یک عددی از جهت رشد می رسد، انگار نویسنده بعدی این وظیفه را ندارد که از نقطه سرانجام نویسنده قبلی آغاز کند و به عدد رشدیِ بالاتری برسد و مدام نویسندگان ما برای آغاز به نقطه منفی و زیر صفر مراجعه می­ نمایند.

چند روز پیش مصاحبه­ ای از آقای بیضایی خواندم که واقعا برایم تکان دهنده بود. از او سوال می پرسند. شما در زبان چقدر تحت تاثیر گلشیری هستید؟ آقای بیضایی جواب بسیار زیبایی می دهد، می گوید زمانی که این کار گلشیری درآمد، قبل از آن من 15اثر فراوری نموده بودم، تنها تفاوت میان ما این است که آثار من را کسی نمی خواند و این آثار ادبی شانس خوانده شدن داشتند و برای همین همه فکر می نمایند تاثیر گرفته از زبان گلشیری بوده است. عین همین سوال را هم از زنده یاد علی اکبر رادی می­ پرسند. که جلال آل احمد چقدر روی شما تاثیر گذاشته است؟ دلیل این سوال چیست غیر از اینکه، ما آثار جلال را زیاد خوانده ایم، اما آثار عظیمترین نمایشنامه نویسمان را کم خوانده ایم، و حالا که یک اثر از علی اکبر رادی می خوانیم تصور می کنیم، رادی تحت تاثیر جلال است، در صورتی که فراموش نموده ایم، نثر جلال تحت تاثیر دهخدا است و در حقیقت دخو دهخدا است.

نقد ادبی عظیمترین وظیفه اش گشف است

نبود نقد ادبی باعث می­ گردد، نویسندگان مظلوم­ ترین و در حاشیه ترین قسمت هنر و جامعه باشند و فضای خاموشی داشته باشند، که در این فضای خاموش درحال خلق عظیم­ترین آثار هنری هستند، ولی کسی آن­ها را نمی بیند، نه اینکه کسی آن­ها را نمی­ خواند. بین نخواندن و ندیدن تفاوت است. به نظر من آقای حسین پاینده، اگر دو کتاب تحقیقی هنر ترکیبی و گگرددن رمان را نمی نوشت، بسیاری از این رمان­ های کنونی ما محکوم به این بودند، که اشتباه هستند، در حالی که اشتباه نیستند، و خیلی هم درست هستند، و منتقد دانا و توانا آمده و این راستا را هموار نموده است. همین الان کتاب­ های آقای محمد حنیف در دو بخش منتشر می­ گردد. یک بخش تئوریک یک بخش رمان. چرا درباره اینها صحبت نمی­ کنیم؟ چرا با سکوت روبهرو شده است؟ به دلیل اینکه کشف نمی شوند. کشف وظیفه نویسنده نیست، وظیفه جامعه ادبی و نقد ادبی است، اگر یک روزی باقر مومنی، محمود دولت آبادی را کشف نمی­ کرد و نمی­ گفت اکنون نویسنده­ ای پیدا شده است که ادبیات روستایی ما را به بلوغ رسانده است، آیا امروز محمود دولت آبادی، محمود دولت آبادیِ کلیدر و جای خالی سلوچ بود؟ نقد ادبی عظیم­ترین وظیفه اش کشف است و ما در این کشف عقب هستیم، چه در فرم رسانه ای و چه در فرم غیررسانه ای.