اورامان تخت؛ روستای اهورامزدا - فروشگاه طفره

به گزارش فروشگاه طفره، کردستان سرزمین افسانه ای است با فرهنگی به قدمت ایران و ایرانیان. زیبایی های بسیار دارد و افسانه های ناگفته بی شمار! در میان تمامی این افسانه ها روستایی با مراسم، آیین ها و سبک زندگی جالبش ذهنتان را مشغول می نماید و دل را از شما می رباید. روستایی در دامان آسمان و کمرکش کوه ؛ روستای اورامان تخت در جنوب شرقی شهر مریوان.

در استان کردستان، میان رشته کوه های سرسبز زاگرس به زیبایی هر چه تمام تر روستایی نشسته است که اورامان تخت نام دارد. روستایی که آن را هزار ماسوله می نامند چراکه شباهت فراوانی در سبک معماری روستایی به ماسوله گیلان دارد. آن جا که حیاط هر خانه بام خانه ای دیگر است! سفر به سرزمین اهورامزدا را با یوتراوز تجربه کنید!

• روستای اورامان تخت کجاست؟
• نام روستای اورامان تخت
• فاصله مریوان تا روستای اورامان تخت
• آنچه طبیعت به اهالی اورامان هدیه نموده است
• معماری روستای اورامان تخت
• سوغاتی ها و هنرهای سنتی هورامانی ها
• لباس های محلی مردم اورمانات؛ از تاریخ تا فرهنگ
• موسیقی اهالی اورامان تخت
• مراسم عروسی پیر شالیار
• چه زمانی به اورامانات تخت سفر کنیم؟

روستای اورامان تخت کجاست؟

این روستا در دره ای شرقی غربی و در شیب تندی روبه روی یال شمال کوه (تخت) واقع شده است. روستایی که تشنگی خود را از آب رودخانه سیروان سیراب می نماید و بیشتر آبادی خود را مدیون این جریان دائمی پرخروش است. روستایی میان کوه هایی سر به فلک کشیده و دشت های لاله واژگون.

در اورامانات سقف خانه ها، حیاط خانه همسایه است که در زبان محلی به آن هیوان گفته می شود. خانه هایی ساده و بی آلایش تماشایی نیست؟ تنها دو قدم کافی است تا به حیاط همسایه برسی و جویای احوالش باشی. دو رودخانه سیروان و لیله همواره جاری جذابیت اورامانات را بیشتر نموده اند. معماری، چشمه های پرآب، مراسم خاص و آداب و رسوم و وجود مقبره و مسجد پیر شالیار اورامان تخت را تماشای نموده است.

نام روستای اورامان تخت

اورامان یعنی سرزمین اهورایی و جایگاه اهورا مزدا. پس بی دلیل نیست که اورامانات را سرزمین اهورامزدا می نامند! اما در زبان اوستایی هور به معنی خورشید است بنابراین هورامان را می توان جایگاه خورشید نیز معنی کرد. اورامان تخت از بخش اورامان تخت و چند روستای اطراف آن مانند: سرپیر، کاله، رودبر، بلبر، ژیوار، ناو، نوین تشکیل شده است. این روستا در دره ای با شیب تند روبروی کوه تخت جای گرفته است و این دلیلی دیگر برای نامیدن این منطقه به اورامانات تخت است. خانه های دهکده از سنگ و اغلب با خشکه و بصورت پلکانی ساخته شده اند، مردم محلی براین باور هستند که این منطقه در قدیم شهر بزرگی بوده است. به همین دلیل این ناحیه را مرکز اورامان می نامند.

فاصله مریوان تا روستای اورامان تخت

از جاده مریوان بعد از کمی رانندگی در یک مسیر کوهستانی و زیبا به روستای زیبای اورامان تخت می رسیم. فاصله مریوان تا این روستا 62 کیلومتر یعنی حدود 40 دقیقه رانندگی است. مسیر مریوان به روستا خود از جذابیت های سفر است چراکه می توانید در طول مسیر توقف کنید و از زیبایی های آن تماشا کنید. دریاچه زریوار، بازارچه های مرزی و بسیاری نقاط تماشای دیگر مسیر سفر به اورامانات را برایتان پر از جذابیت می نماید.

از آن جایی که اورامان تخت منطقه ای کوهستانی و صعب العبور است بسیاری از محلی ها برای حمل بار و رفت و آمد خود از قاطر، الاغ و اسب استفاده می نمایند. بخواهید یا نخواهید گاهی برای رسیدن به این روستا شما هم مجبور به الاغ سواری خواهید شد. از اسب و قاطر که نمی ترسید؟ محلی ها هنوز هم برای رفت و آمد به روستاهای نزدیک از چهارپایان استفاده می نمایند و فقط اگر لازم باشد به شهر بروند ماشین سواری را تجربه می نمایند. جاده منتهی به این روستا و نحوه رسیدن به آن خودش از جذابیت های سفر و تجربه سبک زندگی اهالی اورامانات است.

آنچه طبیعت به اهالی اورامان هدیه نموده است

این روستا آب و هوای معتدل کوهستانی و چشمه های فراوان، باغ های وسیع و چراگاه های سرسبزی دارد. پس محلی مناسب برای دامداری و زراعت است. حتی می توانید گونه های جانوری بسیار خاصی را دراین منطقه مشاهده کنید. چیزی از سنجاب ایرانی می دانید؟ درختانی چون وون، تنگز، میلو، شرو، بلوط، پسته وحشی، گردو، توت، گلابی، انجیر، انار و… و گیاهانی مانند ریواس، ترشکه، چنور، قازیاچه، کنگر و نرمیله محصول آب و هوای دلپذیر اورامانات هستند.

پوشش گیاهی این ناحیه که از جنگل های زاگرس سرچشمه می گیرد را بیشتر درخت بلوط تشکیل می دهند. این جنگل ها تامین نماینده سوخت برای اهالی روستا در فصل های سرد سال هستند. رودخانه ها و چشمه های سیروان، لیله و چشمه بل هم در این منطقه، احتیاج مردم به آب را تامین نموده اند.

معماری روستای اورامان تخت

این روستا در منطقه ای کوهستانی قرار گرفته است پس کاملا طبیعی است که بافت معماری آن با اقلیم سرد و کوهستانی منطقه سازگار شده باشد. خانه های روستا به سبک پلکانی است و بخش مسکونی را بیشتر رو آغل گوسفندان، کاه دان و انبارها یا پشت بام همسایه بنا می نمایند تا گرمای مورد احتیاج برای زمستان های سرد اورامانات به وسیله کف خانه ها تامین شود.

خانه ها عموما از سنگ ساخته می شوند و سطوح آنها را با ملات گل می پوشانند. برای سقف ها از چوب گردو، توت و چنار استفاده می شود که بسیار محکم است و لابه لای چوب ها و تخته ها را با گونی های پر از سنگریزه می پوشانند و روی آن را کاهگل می نمایند. بر روی سقف نشیمن ها و آشپزخانه سوراخی در نظر گرفته می شود که حکم سیستم تهویه را دارد و در اتاق های بزرگ از ستون های چوبی برای استحکام بیشتر استفاده می شود.

سوغاتی ها و هنرهای سنتی هورامانی ها

وقتی صحبت از کرد و کردستان می شود ناخودآگاه قابی خوشرنگ از لباس محلی جلو چشمان شما ظاهر می شود. در کنار دوخت این لباس های رنگارنگ نمودها و اورامانی ها هنرهای سنتی و دستی بی نظیری دارند که می توانند برای سوغات گزینه مناسبی باشند.

هنرهاى سنتى اورامانی ها شامل گلیم، تسبیح، سجاده، نمد، سبد، کلاش (گیوه)، نازک کاری، منبت کاری، معرق، سفال گری، نمدمالی، زیور آلات محلی، سوزن دوزی، قرقره بافی، قلاب بافی، گل دوزی، پولک و منجوق دوزی، حصیر و سبد، بافت سیاه چادر، فلزکاری، ساخت آلات موسیقی است. در کنار سوغاتی های اورامانی از خوراکی های خوشمزه آن نباید غافل شد: شلکینه، نان برساق، کلانه، قایرمه و خورشت ریواس از معروف ترین خوردنی های اورامانی ها هستند.

مردم اورامان، با کرک نوعی بز به نام مه رهز یا مرغوز که دارای کرک پشم لطیفی است، شال هایی را به عرض 25 سانتیمتر و طول تقریبی 26 سانتیمتر می بافند که از نخ حاصل از آن پارچه هایی تهیه شده که با آن لباس محلی مردان کرد، چوخه و رانک، بافته می شود. چه خوب است که از همه چیز در طبیعت استفاده می نمایند! کلاش یکی دیگر از هنرنمایی های نمودهاست؛ زیره کلاش از جنس پارچه است و رویه آن هم بیشتر به وسیله زنان و از نخ بافته می شود.

لباس های محلی مردم اورمانات؛ از تاریخ تا فرهنگ

لباس کردی، لباسی که در اوج زیبایی محجوب است و این حکایتی از حجب و وقار نمودها در طول تاریخ دارد. اصالت، تنوع و زیبایی همه را در لباس کردی می توان یافت. قدمت لباس کردی به قدمت خود مردمان کرد باز می شود؛ بی دلیل نیست که لباس مردم اورامانات به عنوان یک جاذبه گردشگری نیز محسوب می شود. لباس هایی شامل کلاش، چوخه، پانتول، ملکی شال، دستار، فرنجی، کله بال، جافی، کلنجه، شال که هرکدام زیبایی و کارایی خاص خود را دارند. جالب است بدانید که انواع البسه مردانه و زنانه کُردها بر اساس منطقه ها مورد استفاده آن نام گذاری شده اند که از جمله آن ها می توان به اسامی لباس های زنانه از جمله اورامی، کردی سنندجی، سقزی، مریوانی، بانه ای و... اشاره نمود.

موسیقی اهالی اورامان تخت

در واقع موسیقی جزئی از زندگی کرد ها است و میان مردم کردستان یک اصل جدانشدنی به شمار می رود. شاید به همین دلیل است که از موسیقی در بیشتر مراسم ها و آیین هاشان مانند مراسم عزاداری، مراسم سوگواری سنتی، سوارکاری ها، شب نشینی ها، جشن ها و پایکوبی ها استفاده می نمایند. جالب است بدانید که اورامانات یکی از اصیل ترین موسیقی های محلی ایران را دارد. معروف ترین مقام های موسیقی بومی ایران در منطقه اورامان سپاه چمانه، چپله و کنالیل و بعلاوه پایکوبی گروهی هلپرکی به زیبایی هرچه تمام تر در مناسبت های گوناگون برگزار می شود.

مراسم عروسی پیر شالیار

نامش عروسی پیر شالیار است، اما مراسم عروسی نیست! بلکه مراسمی برای بزرگداشت فردی است که برای کرد ها بسیار مقدس است. پیر شالیار که فرد مهربان و بخشنده ای بوده از قضا دستی نیز در شفا دادن بیماران لاعلاج داشته است. قصه از جایی آغاز شد که دختر پادشاه بخارا یعنیشاه بهارخاتون دچار بیماری سختی شد و طبیبان از درمان او نا امید شدند. پادشاه بخارا گفت هرکس بتواند شاه بهارخاتون را درمان کند دختر را به عقد او درخواهد آورد. پیر شالیار تنها کسی بود که توانست این دختر را درمان کند. بعد از این اتفاق طبق وعده پادشاه، دختر را به عقد پیرشالیار درآورده و مردم اورامانات هم جشن عروسی بزرگی برای پیرشالیار و شاه بهارخاتون برپا کردند. مردم اورامان معتقدند مراسمی که امروزه برگزار می شود، سالگرد همان عروسی است. این مراسم برای خود داستان ها دارد و از قسمت های مختلفی تشکیل شده است.

چه زمانی به اورامانات تخت سفر کنیم؟

اورامانات تخت که بر روی ارتفاعات قرار گرفته است در بهار و تابستان آب و هوای معتدلی دارد. بهار و تابستان مناسب ترین فصل سفر به اورامانات است، اما اگر قصد سفر در فصل زمستان را دارید بهمن ماه را برای گشت و گذار خود انتخاب کنید. اما اگر میانه خوبی با برف، اسکی، کوهنوردی در زمستان و هوای سرد ندارید، بهتر است در زمستان اورامانات را به فراموشی بسپارید. جدا از فصل به زمان برگزاری جشن ها و مراسم آیینی آن نیز دقت کنید تا با فرهنگ این مردم بیشتر آشنا شوید. مردم در اواخر بهار دیگر در روستاها نمی مانند و به هه وار (قله کوه ها) می روند، جایی که در آن سیاه چادر و خانه های موقتی دارند.